سال 1962 میلادی برای نخستین بار انیستیتوی جهانی تئاتر (آی تی آی) در 'هلسینكی' فنلاند طرحی را برای بزرگداشت روز جهانی تئاتر ارائه داد كه در نهمین كنگره جهانی (آی تی آی) كه در شهر 'وین' اتریش این طرح با پیشنهاد 'آروی كی وی ما' (Arvi Kivimaa) رئیس آن زمان (آی تی آتی) به صورت رسمی مورد پذیرش تمامی اعضای این انیستیتوی جهانی قرار گرفت و به عنوان یك طرح سالیانه و جهانی به تصویب رسید.

از آن تاریخ تا به امروز، همه ساله در تاریخ بیست و هفتم مارس میلادی برابر با هفتم فروردین ماه هجری شمسی، مراكز ملی انیستیتوی جهانی تئاتر (آی تی آی) در جهان كه متشكل از بیش از 100 عضو می باشد با برگزاری مراسم مختلفی، این روز را گرامی می دارند و متناسب با داشته های آیینی و نمایشی خود جشن هایی را برای معرفی و دعوت مخاطبان به دیدن نمایش های صحنه ای و میدانی برگزار می كنند.

انیستیتو جهانی تئاتر (آی تی آی) برای نخستین بار در سال 1948 از سوی سازمان 'یونسكو' و با حضور تنی چند از فعالان، صاحبنظران و كارشناسان هنر نمایش جهان تاسیس شد و به عنوان یك موسسه غیر دولتی فعال در زمینه هنرهای نمایشی به صورت مشورتی و انجام فعالیت های مشترك از طرف سازمان های مرتبط با 'یونسكو' با هدف بسط و توسعه تئاتر به عنوان زبانی جهانی برای انتقال مفاهیم مشترك انسانی در جهان فعالیت خود را آغاز كرد.

مهمترین اهداف (آی تی آی) كه در حقیقت سنگ بنای شكل گیری این تشكل جهانی بود بر مواردی چون 'اعتلای مبادلات بین ‏المللی دانش و عمل در حیطه هنرهای نمایشی'، 'برانگیختن نیروی خلاقیّت و همكاری بین دست ‏اندركاران تئاتر'، 'آگاه ‏سازی افكار عمومی از لزوم به حساب‏ آوردن آفرینندگی هنری در قلمرو توسعه'، 'تعمیق درك مشترك برای تحكیم صلح و دوستی در میان ملت ها' و 'پیوستن به دفاع از اهداف 'یونسكو' به عنوان یك سازمان جهانی' استوار بود.

برای تحقق این اهداف كلان و رسدن جامعه جهانی به این خواست های انسان دوستانه هر ساله انجمن های ملی (آی تی آی) در سراسر جهان ضمن اعلام برنامه های خود به (آی تی آی) جهانی، برنامه های خاصی را برای معرفی هنرنمایش به عموم مخاطبان به عنوان حامیان و سرمایه های اصلی تئاتر هر كشور برگزار می كنند.

ذر همین راستا، هر ساله یكی از شخصیت های بزرگ هنر تئاتر و یا افرادی كه به واسطه نام بزرگشان در تمامی شاخه های فرهنگی و هنری تاثیرگذار هستند، متنی را به عنوان پیام روز جهانی تئاتر بر اساس برداشت ها و پنداشت های ذهنی و انتظاراتی كه آنها از هنر نمایش در سال پیش رو دارند به رشته تحریر در می آورند و در اختیار (آی تی آی) جهانی قرار می دهند.

این مركز نیز پیام سال تئاتری را به تمام مراكز عضو می فرستد و این پیام پیش از انجام هر برنامه ای برای حاضران قرائت می شود و در بیش از یكصد رسانه دیداری، شنیداری و مكتوب بین المللی منتشر می شود تا عموم علاقه مندان و فعالان این هنر، تلاش خود را برای تحقق آن شعار در نمایش های تولیدی خود به كار برند.

نخستین پیام روز جهانی تئاتر نوسط 'ژان كوكتو' (Jaean Cocteau) نمایشنامه نویس و كارگردان شهیر فرانسوی در سال 1962 میلادی ایراد شد و طی آن هرساله یكی از شخصیت های بزرگ هنر نمایش و یا صاحب نامان بین المللی عرصه فرهنگ وهنر پیام روز جهانی را منتشر می كنند.

** پیام روز جهانی در سال 2012

پیام روز جهانی در سال جاری توسط 'جان مالكوویچ' بازیگر سرشناس تئاتر و سینما آمریكا نوشته شده است. در این پیام وی به پاسخ دهی هنر نمایش به اصلی ترین دلیل زندگی افراد بشر تاكید كرده است و آنكه، هنر تئاتر در حقیقت برآیند تعریف و دریافت از انسان بودن است.

متن پیام وی به این شرح است:

مفتخرم كه انیستیتوی بین المللی تئاتر (آی تی آی) در 'یونسكو' از من تقاضا كرده است تا برای گرامی ‌داشت پنجاهمین سال روز جهانی هنر تئاتر سخن بگویم. سخن كوتاه من خطاب به همكاران، همقطاران و رفقایم در تئاتر این است.

امید كه آثارتان گیرا و اصیل باشد. امید كه ژرف‌ و پر‌احساس باشد كه به ما كمك كند تا به این پرسش بیاندیشیم كه معنی انسان بودن چیست؟ و امید كه این اندیشه با دل ها، با پاكدلی و پاك ‌اندیشی و با شرف، متبرك شود.

امید كه بر دشمنی ها چیره شوید، بر سانسور، فقر و پوچ گرایی؛ همان گونه كه بسیاری از شما به آن متعهد شده‌اید.

امید كه درخشان و پرتوان باشید تا به ما پیچیدگی ‌های تپش قلب آدمی را بیاموزید و كنجكاوی و فروتنی را؛ كه آن را دست ‌‌آورد یك عمر خود ساخته ‌اید.

امید كه بهترین‌های شما - چرا كه بهترین ‌ها را طلب می‌كنید - آن هم در ناب ‌ترین و گذراترین لحظه، چارچوبی بیابد برای این بنیادی‌ترین پرسش: “چرا زیست می كنیم؟”

** روز جهانی تئاتر از دیدگاه بزرگان جمهوری اسلامی ایران

روز جهانی تئاتر در حقیقت موقعیت مناسبی است تا هنرمندان، صاحب نظران، كارشناسان و مسوولان فرهنگ و هنر و به ویژه هنر تئاتر در كشور ما بر قدرت هنرهای نمایشی در گرد آوردن‏ و متحد كردن مردم ارج بار تاكید كنند و فرصتی را فراهم آورند تا در دیدگاهی ویژه، نسبت به این هنر و قابلیت آن در كمك به تفاهم و دوستی بین ملت ها بار دیگر حضور فعال تر و جدی تر داشته باشند.

اهمیت هنر و به ویژه هنر تئاتر در جامعه ما تا آن حدی است كه بنیانگذار كبیر انقلاب اسلامی ایران، حضرت آیت الله خمینی(زه) درباره درك اهمیت هنر بیان داشته اند:'هنر در عرفان اسلامی، ترسیم روشن عدالت، شرافت، انصاف و تجسم تلخ كامی گرسنگان مغصوب قدرت و پول است.'

همچنین مقام معظم رهبری، حصرت آیت الله خامنه ای، درباره اهمیت این هنر بیان داشته اند:'تئاتر در جمهوری اسلامی ایران، اصالت والای خود را در بیان دردها و بازگویی قصه مظلومیت بشریت دربند می یابد.'

و همچنین رییس جمهوری كشورمان نیز در گفته هایی درباره هنر نمایش همواره تاكید كرده اند كه'هنر نمایش باید بیانگر بهترین و زیابترین تعابیر و تعاریف در راستای كمال، حقیقت جویی و شایستگی انسان باشد.'

در ایران همه ساله مراسمی با عنوان هفته بزرگداشت تئاتر از تاریخ 9 تا 15 اردیبهشت ماه، به عنوان جشن 'اردیبهشت تئاتر ایران' برای بزرگداشت این هنر و هنرمندان آن در سراسر كشور برگزار می شود.

فراهنگ**ا.خ 1418